การปกครองสมัยสุโขทัย

การปกครองสมัยสุโขทัย

อาณาจักรสุโขทัยเสื่อมลงและตก เป็นเมืองขึ้นของกรุงศรีอยุธยาเมื่อสมัยพญาไสลือไทโดยทำสงครามปราชัยแก่พระ บรมราชาที่ 1

แห่งกรุงศรีอยุธยาในปีพ.ศ.1921 และราชวงศ์พระร่วงยังคงปกครองในฐานะประเทศราชติตต่อกันมาอีก 2พระองค์

จนสิ้นราชวงศ์ พ.ศ.1981

ลักษณะการปกครองสมัยสุโขทัย

แบ่งออกเป็น 2ช่วง คือ การปกครองสมัยสุโขทัยตอนต้นและการปกครองสมัยสุโขทัยตอนปลาย ดังต่อไปนี้

1.การปกครองสมัยสุโขทัยตอนต้นเมื่อขอมปกครอง สุโขทัยใช้ระบบการปกครองแบบนายปกครองบ่าวเมื่อสถาปนากรุงสุโขทัย

ขึ้นใหม่พ่อขุนศรีอินทราทิตย์จึง จัดการปกครองใหม่เป็นแบบบิดาปกครองบุตรหรือพ่อปกครองลูก หรือ ปิตุลาธิปไตย

ซึ่งมีลักษณะสำคัญ 4 ประการ คือ

1. รูปแบบราชาธิปไตย หมายถึงพระมหากษัตริย์ทรงเป็นผู้ปกครองสูงสุด ทรงใช้อำราจสูงสุดที่เรียกว่า อำนาจอธิปไตย

2. รูปแบบบิดาปกครอง บุตร หมายถึงพระมหากษัตริย์ทรงมีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับประชาชนมากจึงเปรียบ

เสมือนเป็นหัวหน้าครอบครัว

หรือพ่อจึงมักมีคำนำหน้าพระ นามว่าพ่อขุน

3. ลักษณะลดหลั่น กันลงมาเป็นขั้นๆเริ่มจากหลายครอบครัวรวมกันเป็นบ้านมีพ่อบ้านเป็นผู้ปกครอง

หลายบ้านรวมกันเป็นเมืองมีพ่อเมือง

เป็นผู้ปกครองหลายเมืองรวม กันเป็นประเทศมีพ่อขุนเป็นผู้ปกครอง

4. การยึดหลักธรรมใน พุทธศาสนาในการบริหารบ้านเมือง

2.การปกครองสมัยสุโขทัยตอนปลายการปกครองแบบบิดาปกครองบุตรเริ่ม

เสื่อมลงเนื่องจากสถาบันพระมหากษะตริย์ไม่มั้นคงเกิดความ

รำส่ำระสายเมืองต่างๆแยกตัวเป็น อิสระพระมหาธรรมราชาที่ 1จึงทรงดำเนินพระราชกุศโลบายทรงทำนุบำรุง

ส่งเสริมพระพุทธศาสนา

และทรงปฏิบัติธรรมเป็นตัวอย่าง แก่ราษฏรเพือ่ให้ราษฎรเลื่อมใสศรัทธาในหลักธรรมของพระพุทธศาสนาสร้างความ

สามัคคีในบ้านเมือง

ลักษณะการปกครองสุโขทัยตอนปลาย จึงเป็นแบบธรรมราชาดังนั้นจึงนับได้ว่าพระองค์ธรรมราชาพระองค์แรกและพระมหา

กษัตริย์องค์

ต่อมาทรงพระนามว่า"พระมหา ธรรมราชาทุกพระองค์"

การปกครองของอาณาจักรสุโขทัย แบ่งการปกครองออกเป็น

1. เมืองหลวงหรือราชธานีเป็นที่ประทับของพระมหากษัตริย์พระราชวัง

และวัดจำนวนมากตั้งอยู่ในและนอกกำแพงเมืองราชธานีเป็นศูนย์กลางทางการปกครอง

การศาสนาวัฒนธรรมศิลปะและขนบ ประเพณีพระมหากษัตริย์ทางเป็นผู้ปกครองเอง

2. เมืองลูกหลวงเป็น เมืองหน้าด่านตั้งอยู่รอบราชธานีห่างจากเมืองหลวงมีระยะทางเดินเท้าประมาณ 2วัน ได้แก่ เมืองศรีสัชนาลัย

เมืองสองแคว เมืองสระหลวง

เมืองชากังราว เมืองลูกหลวงเป็น เมืองที่เจ้านายเชื้อพระวงส์ได้รับแการแต่งตั้งจากพระมหากษัตริย์

ความเสื่อมของอาณาจักรสุโขทัย

1. การ เปลี่ยนแปลงการปกครองสุโขทัยสมัยแรกๆปกครองแบบพ่อปกครองลูกและได้เปลี่ยน

เป็นสมมติเทพในสมัยพญาเลอไทซึ่งทำให้ความสัมพันธ์ของ

พระมหากษัตริย ์กับประชาชนห่างเหินกันมากขึ้น ความ

สัมพันธ์แบบเครือญาติหมดไปพระมหากษัตริย์ต้องปกครองประเทศโดยลำพังทำให้เกิด ความขัดแย้งได้ง่าย

ถ้าพระมหากษัตริย ์อ่อนแอ

2. การ กระจายอำนาจในการปกครองการปกครองแบบนี้ทำให้หัวเมืองต่างๆตั้งตัวเป็นอิสระ ได้ง่าย

เพราะมีอิทธิพลในการปกครองตนเอง

3. การ แตกแยกในราชวงศ์สาเหตุนี้ทำให้บ้านเมืองทรุดโทรมและสูญเสียกำลังมากเพราะการ ฆ่าฟันกัน

4. การ สิ้นสุดของอาณาจักรสุโขทัยซึ่งเกิดจากการสถาปนากรุงศรีอยุธยาที่มีความพร้อม และมีความเข้มแข็งมากกว่า